Domowy warsztat cz. 1: narzędzia

Szukasz rowerowego zajęcia na zimę, które nie wiąże się z odmrożeniami kończyn? Polecam „grzebanie przy sprzęcie”, czyli potoczne określenie psucia (sporadycznie naprawiania) roweru w zaciszu garażu/piwnicy/dużego pokoju (twoja partnerka będzie Ci wdzięczna). Żeby ograniczyć skalę zniszczeń, warto sięgnąć po odpowiednie narzędzia.

Artykuł zawiera linki do partnera poradnika: sklepu Dadelo, w którym znajdziesz przekrojową ofertę narzędzi.

Narzędzia rowerowe – zestaw podstawowy

Przypuśćmy, że właśnie kupiłeś swój pierwszy rower i nie masz totalnie nic. Oto narzędzia, od których powinieneś zacząć. Wśród czytelników bloga taka sytuacja to chyba jednak rzadkość, więc potraktuj to tak: to są narzędzia, które warto kupić porządne i mieć zawsze pod ręką.

1. Multitool

„Rowerowy scyzoryk” to najbardziej oczywista oczywistość. To, jakie powinien zawierać narzędzia, to już bardziej złożona kwestia. Do codziennych prac, im prostszy tym lepszy, bo liczy się szybki dostęp do 2-3 podstawowych kluczy. Jednym z nich jest Torx T25 – najtańsze multitoole go nie mają, więc sprawdź przed zakupem.

Jeśli będzie to Twój główny multitool, wybierz model ze skuwaczem łańcucha. Mam bardzo dobre doświadczenia z jakością i trwałością „scyzorykowych” skuwaczy, warto więc mieć je zawsze pod ręką. Nawet, jeśli skuwacz jest trochę jak Internet Explorer – służy głównie do ściągnięcia Chrome/Firefoxa (w tym przypadku: założenia spinki).

2. Łyżki do opon

Mimo ponad 30 lat rozwoju rowerów MTB, wciąż najczęstszą awarią jest złapanie gumy… Ściągnięcie i założenie opony bez użycia łyżek jest wprawdzie możliwe, ale co najmniej trzy razy bardziej czasochłonne i wkur… irytujące. Koniecznie wybierz łyżki, które da się zahaczyć o szprychę. Klasyczny, sprawdzony i najlepszy wybór to Pedros.

→ Więcej: Opony enduro #5: Jak założyć oponę (bez łamania palców)?

3. Elektroniczny manometr

Co?! Taki „zbędny gadżet” na liście absolutnych podstaw? Ano tak – utrzymywanie prawidłowego ciśnienia w oponach to najprostszy (i darmowy) sposób na kolosalne poprawienie sprawności na szlaku. Przy standardowych obecnie ciśnieniach w okolicach 1,5 bara, żaden manometr wbudowany w pompkę nie oferuje wystarczającej dokładności i powtarzalności pomiaru.

4. Pompka stacjonarna

Jak już masz świadomość, że będziesz regularnie sprawdzał ciśnienie w oponach, warto zadbać o komfort jego uzupełniania. Duża pompka to lekkie i szybkie pompowanie – gdybym miał przed każdą jazdą dmuchać opony „plecakową” mini-pompką, to rzuciłbym rower w cholerę i zaangażował się w podwodne bierki.

Pompka stacjonarna umożliwia też uszczelnienie opon tubeless. Do tego celu idealnie byłoby od razu kupić model z dodatkową komorą wysokociśnieniową. Ale przy cenach przekraczających 400 zł, uparcie trzymam się wersji klasycznej…

Wybierając model, zwróć uwagę na zakres ciśnień. Wyższy oznacza mniejszą objętość i bezużyteczny manometr – pompki „wyciskające” 8 czy 10 barów zostaw szosowcom. Do MTB lepsze są modele niskociśnieniowe, które pompują szybciej i dokładniej.

5. Zipy

Na pierwszy rzut oka, opaski zaciskowe do kabli trudno nazwać „narzędziem”. Ale zdziwiłbyś się, ile mają zastosowań! ;) Podstawowy element każdej naprawy.

6. Szczypce boczne do obcinania zipów

Zipy można obcinać byle czym. Prawdę mówiąc, najlepszy efekt (płaskie zakończenie bez ostrej końcówki wbijającej się w nogę tudzież ubranie) daje jakikolwiek nóż, np. do tapet. Ale ja jakoś nie czuję się komfortowo machając ostrzem przy lakierze i goleniach widelca, więc wybieram szczypce.

Niedawno udało mi się znaleźć ideał – szczypce z płaskim bokiem, bez skosu po jednej stronie ostrza. Dzięki temu tną końcówkę na płasko, tuż przy „główce”. Słowa-klucze: szczypce precyzyjne, cążki boczne, obcinaczki modelarskie, flush cutters.

Narzędzia rowerowe – zestaw komfortowy

Prędzej czy później będziesz chciał uzupełnić domowy warsztat o nieco bardziej wyspecjalizowane narzędzia. Oto te najbardziej przydatne.

7. Pompka do dampera

W zasadzie pompka do dampera/amortyzatora mogłaby trafić do pierwszej grupy. Ale w przeciwieństwie do ciśnienia w oponach, zawieszenie ustawia się raz – więc na początku możesz ją pożyczyć lub ustawić sag w okolicznym serwisie.

→ Więcej: Regulacja zawieszenia – poradnik

8. „Samotne” imbusy z kulką

Większość rozmiarów masz już w multitoolu, ale oddzielne bambusy ułatwiają dostęp do niektórych śrub (zwłaszcza do regulacji klamek hamulcowych). Zwróć uwagę na to, żeby zestaw zawierał rozmiary 1,5/2,5/10 i żeby długi bok był zakończony „kulką”, która bardzo ułatwia manewrowanie w ciasnych przestrzeniach (można włożyć klucz pod kątem).

9. Szczypce do linek i pancerzy

Jeśli kiedykolwiek próbowałeś uciąć pancerz przerzutkowy zwykłymi szczypcami lub kleszczami, to zakup specjalnych obcinaczek do linek i pancerzy będzie jednym z najlepszych zakupów Twojego życia. Dla mnie był! Szok po pierwszym użyciu był tak wielki, że kilka lat później, nadal jest to jedno z moich ulubionych narzędzi. Zdecydowanie warto!

10. Klucz do pedałów

Nawet, jeśli nie przesiadasz się regularnie między platformami i SPD, warto odkręcić pedały chociażby po to, żeby nasmarować ich gwint. Będziesz do tego potrzebował długiej, płaskiej 15-stki (Pro tip: przy okazji świetnie działa jako podpórka roweru do zdjęć) lub długiego imbusa 6/8 – zależnie typu osi w Twoich pedałach. Albo raczej: homoseksualistach, żeby nie było (drogi Facebooku)…

11. Klucz do suportu i korby

Oczywiście dopasowane do rodzaju Twojej korby (na zdjęciu zestaw do Shimano). Przydatne do konserwacji, np. kiedy coś trzeszczy w suporcie lub przy wymianie przedniej zębatki.

12. Młotek gumowy/plastikowy

…bo „bez młota to nie robota”. Zwykły, metalowy młotek jest trochę zbyt ryzykowny i rzadko się przydaje. Ale z gumowego korzystam regularnie, np. przy ściąganiu/zakładaniu korby, nabijaniu bieżni sterów, wyciąganiu dampera…

13. Klucz do kasety i bacik

Jak już potrafisz ściągnąć korbę, przydadzą się też narzędzia do montażu kasety. A zwłaszcza demontażu – bez bacika ani rusz. Klucz do kasety (zdecydowanie polecam model ze stabilizującym bolcem) najczęściej wymaga też klucza nastawnego/płaskiego lub „grzechotki”.

14. Przymiar do łańcucha

Konieczność wymiany kasety warto jednak odwlec w czasie, wymieniając w porę łańcuch. Zużywa się on 2-3 razy szybciej, ale jak już się wyciągnie – przyspiesza też śmierć kasety. Opłaca się więc zainwestować w przymiar i wymieniać łańcuch na nowy, zanim pokaże pełne zużycie.

15. Kluczyk do wentyli tubeless

Prosty wariant plastikowy powinieneś dostać z wentylami. Przyda się chociażby do dokręcenia rdzeni (fabrycznie czasem są luźne i puszczają ciśnienie), czy ich wyciągnięcia, żeby wlać mleko.

Ja niedawno szarpnąłem się na wypasiony kluczyk aluminiowy – korzystanie z niego jest o niebo przyjemniejsze i trudniej go zgubić. Drugi koniec pasuje do wentyli samochodowych. Polecam!

16. Miarka zwijana

Przydatność zależna od tego, jakim jesteś pedantem sprzętowym. Dla mnie niezbędna – używam miarki do powtarzalnego ustawiania wysokości siodła i mierzenia sagu. Przyda się też do sprawdzenia geometrii, długości mostka czy ustawień kokpitu.

17. Taśma klejąca

Izolacyjna i/lub montażowa (szczególnie polecam Gorilla Tape Handy Roll). Obok zipów – elementarny budulec każdego projektu inżynierskiego. Przyda się do ogarnięcia przewodów przy kierownicy, zabezpieczenia ramy przed otarciami, uszczelnienia obręczy i tylko MacGyver wie, do czego jeszcze.

18. Nożyczki

Po prostu się przydają. Chociażby do ucięcia taśmy, albo rozpakowania świeżo kupionych części.

19. Scyzoryk albo nóż

O nożu wspomniałem już przy okazji obcinania zipów, ale bardziej przyda się przy ściąganiu bieżni sterów, podważaniu uszczelnień łożysk i otwieraniu piwa.

20. Szprycha

Tak, zwykła, stara, niepotrzebna szprycha. Mechanicy rowerowi mają dla niej mnóstwo zastosowań: zazwyczaj ostrzą jeden koniec, zyskując długi szpikulec, albo zaginają w podwójny haczyk, żeby pomóc sobie przy skuwaniu łańcucha. Ja używam sauté, do sięgania w długie i wąskie miejsca (zazwyczaj golenie amortyzatora).

21. Rurka-przedłużka

Przedłużka do kluczy jest trochę jak kody do gier komputerowych. Większe ramię pozwala ruszyć oporne śruby bez używania dużej siły (co zwykle kończy się uszkodzeniem ręki, kiedy już śruba puści). Ja używam cienkiej rurki do imbusów i starej sztycy do większych kluczy. Zbawienie przy odkręcaniu kasety i zapieczonych pedałów.

22. Zestaw szczotek

Utrzymanie roweru w jako-takiej czystości też jest dużo łatwiejsze z odpowiednimi narzędziami. W tym przypadku są to szczotki: twarda do opon, miękka do ramy, a do trudno dostępnych zakamarków – szczoteczka do zębów. Fajne są szczotki rowerowe (zwłaszcza te do kasety), ale w marketach budowlanych i motoryzacyjnych znajdziesz prawie to samo, tylko taniej.

23. Rękawiczki

Jako pracownik biurowy nieprzywykły do pracy fizycznej, muszę dbać o swoje delikatne rączki. Podstawą są dla mnie rękawiczki ochronne – najczęściej ze sklepu ogrodniczego, bo tam jest największy wybór rozmiarów. Dzięki dobremu dopasowaniu i gumowanej powierzchni, można w nich bez problemu wykonywać precyzyjne operacje, typu: ręczne wkręcanie śrubek, operowanie podkładkami pod zaciskiem hamulcowym, dłubanie w nosie. Całkiem nieźle chronią też przy uderzeniach w ostre krawędzie (patrz: odkręcanie zapieczonych śrub). Raz nawet ukończyłm w nich w zawody, kiedy zapomniałem rowerowych…

Dodatkowo mam też pudełko medycznych rękawiczek lateksowych, które znasz ze wszystkich poradników serwisowych (tzw. „nitrile gloves”). Moim zdaniem są do dupy (w sumie to jedno z ich zastosowań…), bo ręka się w nich poci. Na chwilę ściągniesz – już nie założysz. W dodatku łatwo się przytrzaskują i praktycznie nie chronią przed zranieniem. Używam tylko do pracy z płynami (hamulce, amortyzacja, smarowanie).

24. Czołówka lub latarka

Nawet, jeśli w swoim luksusowym serwisie masz „bieżący prąd”, dodatkowe światło przydaje się do zaglądania w ciemne i trudno dostępne miejsca (NIE te same, co przy okazji lateksowych rękawiczek).

25. Fajna, duża skrzynka, żeby to wszystko pochować

I tu pojawia się dylemat: trzymać narzędzia w skrzynce, czy równiutko rozwieszone na specjalnej ścianie, jak w serwisach…? Choć ściana narzędziowa jest marzeniem każdego chłopca mężczyzny, ja zdecydowanie stawiam na skrzynkę. Powód jest prosty: ściany nie wrzucisz do bagażnika samochodu na wyjazd w góry!

Narzędzia rowerowe – zestaw luksusowy

Bez narzędzi z poniższej listy możesz się obejść przy normalnej eksploatacji, ale jeśli serwis chcesz odwiedzać tylko w *wyjątkowych* sytuacjach, niektóre okażą się potrzebne. Inne z kolei ułatwią standardowe czynności. Dostałeś w pracy premię? Kupuj, nie będziesz żałował.

26. Klucz dynamometryczny

Jeśli korzystasz z carbonowych części (zwłaszcza ramy lub kierownicy), możesz przenieść klucz dynamometryczny do wyższej kategorii. Przy plebejskim aluminium (i odrobinie wyczucia) można się bez niego obejść, ale na dłuższą metę, dokręcenie mostka czy sztycy na prawidłowy moment jest dobrym pomysłem. Chociażby ze względu na dziwnie satysfakcjonujące uczucie, jakie temu towarzyszy ;)

27. Zestaw śrubokrętów

Śrubokręt płaski i krzyżakowy masz już w multitoolu, ale – jak to zwykle bywa – korzystanie z oddzielnych narzędzi jest wygodniejsze. Krzyżak przyda się głównie przy wymianie linki w manetkach Shimano, a płaski do wszystkiego, tylko nie przykręcania śrub ;) Najczęściej do… czyszczenia kółeczek przerzutki.

Pro tip: ja w płaskim śrubokręcie stępiłem krawędzie – dzięki temu, podważanie i rozpychanie nim różnych elementów jest bezpieczniejsze dla ich powierzchni.

28. Klucz potrójny typu Y

Tego typu potrójne klucze to częsty widok w serwisach – w poręczny sposób łączą najpotrzebniejsze narzędzia. Ja mam dwa: jeden z imbusami (4/5/6), drugi z Torxami (poza T25 przydaje się też T10 – głównie przy odpowietrzaniu hamulców).

29. Klucz do szprych

Jedyne narzędzie na tej liście, którego… nigdy nie użyłem. Swoje koła zawsze oddaję do serwisu. Ale zdarzają się awaryjne sytuacje, w których trzeba szybko naprostować „ósemkę” albo dociągnąć całkiem luźną szprychę wieczorem przed wyjazdem. Więc trzymam magiczny kluczyk na takie okazje.

30. Oddzielny skuwacz do łańcucha

Jeśli kupiłeś multitoola bez skuwacza – przenieś go do zestawu komfortowego, bo prędzej czy później będzie Ci potrzebny. W przeciwnym wypadku, jest to kwestia wygody i ewentualnie jakości. Zdecydowanie nie warto kupować najtańszych skuwaczy – ja kiedyś zrobiłem ten błąd i skrzywiłem sworzeń przy pierwszym (!) użyciu… Teraz mam najmniejszy i najtańszy model Park Toola i muszę przyznać, że jest bardziej precyzyjny i łatwiejszy do wyczucia od skuwaczy w „scyzoryku”.

31. Szczypce do spinki łańcucha

Kiedyś był to zbytek, ale przy 11- i 12-rzędowych łańcuchach, rozpiąć spinkę palcami potrafi chyba tylko Chuck Norris. Jeśli regularnie ściągasz łańcuch do mycia, zainwestuj w szczypce – ja kupiłem najtańszy model i moje życie stało się lepsze (a łańcuch czystszy).

32. Zestaw do odpowietrzania hamulców

Kupiłem dopiero niedawno, bo zawsze wolałem powierzyć to serwisowi, zamiast brudzić się samemu. Prawda jest jednak taka, że idealne odpowietrzenie hamulców jest tak czasochłonne, że większość serwisantów poprzestaje na zrobieniu roboty w 80-90%. Zwykle to wystarcza, ale czasem wychodzą niespodzianki na szlaku…

Zestaw do Shimano jest prosty i tani: specjalny plastikowy lejek, zwykła strzykawka, kawałek gumowego wężyka i płyn mineralny (warto kupić oryginalny!). SRAM to niestety droższa zabawa, zwłaszcza jeśli masz w miarę nowe hamulce z portem Bleeding Edge – zwróć na to uwagę, bo starsze końcówki nie pasują. Za to płyn kupisz na każdej stacji benzynowej (najlepiej DOT 5.1 w jak najmniejszym opakowaniu – w przeciwieństwie do mineralnego, nie może on zbyt długo stać na półce po otwarciu).

33. Suwmiarka

Kolejne narzędzie pomiarowe, które przyda się np. przy wymianie tulejek montażowych dampera, albo kiedy znajomy z mordoksięgu zapyta Cię o realną szerokość opon. Najprostsze w użyciu są suwmiarki elektroniczne, ale ja mam zwykłą analogową, dzięki której przy odczytywaniu wyniku mogę poczuć się przez chwilę, jak prawdziwy inżynier ;) Choć niezależność od stanu baterii też miała wpływ na ten wybór…

34. Waga rowerowa

Każdy sprzętowy geek musi wiedzieć, ile waży jego rower! Zależnie od budżetu, do wyboru są wagi wędkarskie (które zazwyczaj działają całkiem nieźle) i rowerowe. Po latach używania wędkarskiej za 40 zł, w tym roku kupiłem Park Toola i nie żałuję. Choć gdyby nie to, że wyniki podaję publicznie na blogu, raczej szkoda byłoby mi kasy… Ale jak luksus, to luksus!

35. Klucze płaskie

Kiedyś to była podstawa – teraz klasyczne nakrętki i śruby z łbem sześciokątym zdarzają tak rzadko, że wystarczy mieć w pogotowiu klucz nastawny. Ale jak już masz tak dobrze zaopatrzony serwis, prędzej czy później przyjdzie do Ciebie ktoś z rodziny, prosząc o pomoc przy starszym/tańszym rowerze. Trochę wstyd byłoby nie umieć ściągnąć w nim koła, czy dokręcić poluzowanego błotnika…

36. Grzechotka z nasadką do korka amortyzatora

Podstawowy serwis amortyzatora wymaga tylko paru imbusów. Ale jeśli chcesz zajrzeć do tłumika lub komory powietrznej (np. żeby zwiększyć jej progresję tokenami), nie obędzie się bez odpowiedniej (bez fazy na dole!) nasadki do grzechotki. Na szczęście ostatnio producenci przechodzą na korki odkręcane kluczem do kasety.

37. Szczypce do pierścieni osadczych (Segera)

Kolejne narzędzie potrzebne przy pełnym serwisie amortyzatora. Poza tym, raczej zbędne.

38. Stojak serwisowy

Trochę się wahałem, czy nie wrzucić stojaka do zestawu komfortowego, ale sam bardzo długo radziłem sobie, stawiając rower do góry nogami kołami. I prawdę mówiąc, czasem dalej to robię… Ale prędzej czy później warto zainwestować w solidny stojak – komfort regulacji przerzutki czy hamulców ogromnie na tym zyskuje.

39. Kompresor

Wyposażenie zdecydowanie luksusowe, ale gdybym tylko miał w garażu prąd – kupiłbym. Chciałbym tu jednak zaznaczyć, że chodzi o kompresor ze zbiornikiem – a nie taki mały, bezużyteczny piździk do pompowania opon w samochodzie. Zbiornik ze sprężonym powietrzem przede wszystkim ułatwia uszczelnianie opon tubeless, ale też – z końcówką pistoletową – przydaje się do przedmuchiwania trudno dostępnych miejsc (np. przy serwisie amortyzatora lub myciu roweru).

Uwagi końcowe

• Nie kupuj wszystkiego na raz. Ja swój zestaw kompletuję od 15 lat… Unikaj zwłaszcza gotowych „walizek” z narzędziami niewiadomej jakości, których nigdy nie użyjesz (serio, kto jeszcze potrzebuje kluczy do konusów i ściągacza do korb na kwadrat?).
• Jeśli dopiero zaczynasz, kup „zestaw podstawowy” i zacznij po prostu dłubać przy rowerze. Te kilka elementów pokryje 80% koserwacji i napraw, a przy pozostałych szybko wyczujesz, czego Ci brakuje.
• Kupuj nowe narzędzia dopiero, kiedy ich potrzebujesz – łatwiej będzie uzasadnić wydatek na porządne produkty.
• Wysokiej klasy narzędzia są niewiele droższe od najtańszych, a korzysta się z nich zdecydowanie łatwiej i przyjemniej. Dużo trudniej też coś nimi spieprzyć – różnica w cenie zwróci się przy pierwszej (nie) zniszczonej części. O jednorazowych narzędziach nie wspominając (patrz: mój przykład skuwacza)
• W przypadku narzędzi typowo rowerowych (szczypce do linek i pancerzy, klucz do suportu, skuwacz itp.) i tych najczęściej używanych (imbusy) szczególnie opłaca się wydać więcej.

Mam nadzieję, że znalazłeś na mojej liście choć jedną inspirację do upgrade’u swojego warsztatu. Jeśli tak – napisz proszę w komentarzu, o czym zapomniałem i jakie jest Twoje ulubione narzędzie! :)

Może zainteresują Cię też powiązane artykuły:

• 23 rzeczy, które zawsze powinieneś mieć w plecaku
• 5 złotych zasad regulacji sprzętu
• Regulacja i docieranie hamulców tarczowych
• Regulacja zawieszenia – poradnik